Trablusgarp Savaşı (1911-1912)

[kemalpasa]

Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya arasında gerçekleşen ve Kuzey Afrika'daki son Osmanlı toprağı olan Trablusgarp (bugünkü Libya) için yapılan savaştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Afrika’daki son varlığı bu savaşla sona ermiş ve İtalya, Trablusgarp’ı işgal ederek büyük bir sömürge imparatorluğu kurma yolunda önemli bir adım atmıştır.

Savaşın Arka Planı
İtalya, 19. yüzyılın sonlarında diğer Avrupa devletleri gibi sömürgeci bir politika izlemeye başlamıştı. Özellikle 20. yüzyılın başlarında Afrika'da sömürge toprakları kazanmak için gözünü Osmanlı İmparatorluğu'nun Trablusgarp eyaletine dikti. İtalya, Osmanlı’nın zayıf durumundan yararlanarak Trablusgarp’ı işgal etmek istedi. Osmanlı, hem Trablusgarp'ın uzaklığı hem de Balkanlar'daki siyasi durum nedeniyle bölgeyi yeterince savunacak güce sahip değildi.

Savaşın Başlaması
29 Eylül 1911’de İtalya, Osmanlı İmparatorluğu’na bir ültimatom vererek Trablusgarp’tan çekilmesini talep etti. Osmanlı bu talebi reddedince İtalya, Trablusgarp ve Bingazi'ye çıkarma yaparak bölgeyi işgal etmeye başladı.

Osmanlı’nın Direnişi ve Gönüllü Subaylar
Osmanlı devleti, Trablusgarp’a doğrudan askeri yardım göndermekte zorlanıyordu. Ancak, genç Osmanlı subayları bölgeye gönüllü olarak gitmeye karar verdiler. Bu subaylar arasında Enver Bey (sonradan Enver Paşa), Mustafa Kemal (Atatürk), Fethi Bey ve Nuri Bey gibi isimler bulunuyordu. Mustafa Kemal, Trablusgarp’a sivil kıyafetle gizlice giderek Derne ve Tobruk bölgelerinde direnişi örgütledi.

Mustafa Kemal, Trablusgarp’ta halkın desteğini alarak İtalyanlara karşı gerilla taktikleri uyguladı. 1911-1912 yılları arasında Trablusgarp’ta İtalyanlara karşı yürütülen direniş, Osmanlı’nın resmi ordusundan çok, yerel halkın ve Osmanlı subaylarının önderliğinde gerçekleşen bir direniş olmuştur.

Balkan Savaşları ve Osmanlı’nın Çekilmesi
Trablusgarp Savaşı devam ederken, 1912 yılında Balkanlar'da patlak veren **Balkan Savaşları** Osmanlı’yı zor durumda bıraktı. Osmanlı, Trablusgarp’tan çekilmek zorunda kaldı ve 18 Ekim 1912’de imzalanan **Uşi Antlaşması** ile Trablusgarp ve Bingazi resmen İtalya'ya bırakıldı. Antlaşma, Osmanlı'nın bölgedeki dini ve idari yetkilerinin bir süre daha devam etmesini öngörüyordu; ancak Trablusgarp’ın yönetimi fiilen İtalya’ya geçmişti.

### Savaşın Sonuçları
Trablusgarp Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuzey Afrika’daki son topraklarını kaybetmesine yol açtı. İtalya ise Afrika’daki sömürge imparatorluğunu genişletme fırsatı buldu. Mustafa Kemal ve diğer genç subaylar bu savaşta ilk kez bağımsız bir direniş hareketini organize etme deneyimi kazandı. Mustafa Kemal, özellikle Derne ve Tobruk'taki başarılarıyla dikkat çekti ve ilerleyen yıllarda askeri kariyerinde önemli bir dönüm noktasına ulaştı.

Kaynaklar:
1. **Andrew Mango, *Atatürk: Modern Türkiye'nin Kurucusu*** – Trablusgarp Savaşı sırasında Mustafa Kemal’in oynadığı rolü anlatan detaylı bir eser.
2. **Lord Kinross, *Atatürk: Bir Milletin Yeniden Doğuşu*** – Savaşın stratejik ve politik etkilerine yer veren biyografik bir çalışma.
3. **Şevket Süreyya Aydemir, *Tek Adam*** – Atatürk’ün hayatına odaklanırken Trablusgarp Savaşı’ndaki faaliyetlerini ayrıntılarıyla ele alır.
4. **Edward J. Erickson, *Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study*** – Osmanlı ordusunun I. Dünya Savaşı'ndaki etkinliğini incelerken Trablusgarp Savaşı'ndaki direnişi de değerlendirir.
5. **Tarık Zafer Tunaya, *Türkiye'nin Siyasi Hayatında Batıcılık*** – Trablusgarp Savaşı'nın Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'deki Batıcılık hareketine etkilerini inceleyen bir akademik kaynak.